Vegan olanlarla ilgili doğru bilinen yanlışlar Türkiye’ye özel değil, dünyanın hemen hemen tamamında bu tip önyargılara rastlamak mümkündür. Bu yazımızda bu önyargıları ele alacağız.
Vegan olanlarla ilgili ilk önyargı bunun yalnızca bir beslenme biçimi olarak değerlendirilmesidir. Elbette sağlığı ile ilgili nedenlerle bitkisel beslenenler vardır. Fakat veganlık dediğimizde bunun etik bir tercih olduğunu anlamak gerekir. Veganlar, hayvansal kaynaklı ürünleri tüketmemenin yanı sıra hayvansal içeriği olan kozmetik ürünlerini, kıyafetleri ve benzerlerini de kullanmazlar.
Veganlık; etik, felsefi ve vicdani bir karardır. Hayvanların sömürülmesine karşı çıkar. Bu nedenle bir yemeğin ne kadar lezzetli olduğu, bir kıyafetin ne kadar kaliteli olduğu gibi argümanlar veganlara sunulamaz. Sağlıklı bir yaşamı benimsemek için de popülerlik kazanan veganlık, birçok farklı nedenle tercih edilebilir.
Eğer hazırsanız öncelikle vegan olanlarla ilgili doğru bilinen yanlışlara geçebiliriz. Devamında ise veganların yaptığı yaygın yanlışlara da değineceğiz.
Vegan Olanlarla İlgili Önyargılar
Vegan olanlarla ilgili doğru bilinen genel yanlışlar şu şekilde;
- Yetersiz Beslenirler: Veganlarla ilgili en büyük önyargılardan biri de yetersiz beslendiklerine yöneliktir. Oysa günümüzde hayvansal gıdaları tüketen insanların büyük bölümü yetersiz beslenmektedir. Yetersiz beslenmenin veganlıkla doğrudan bir ilişkisi yoktur. Düzensiz beslenirseniz vegan olun ya da olmayın sağlığınız bozulacaktır. Vegan beslenme doğru şekilde yapıldığında oldukça dengeli ve sağlıklıdır. Bitkisel kaynaklardan yeterli demir, protein, kalsiyum almak oldukça kolaydır.
- Vegan Yemekler Lezzetsizdir: Veganlığa ilişkin en büyük ön yargılardan biri de vegan yemeklerin lezzetsiz olduğu inancıdır. Veganlığın her geçen gün büyümesi vegan yemek çeşitliliğini de artırmaktadır. Anadolu mutfağı hali hazırda birçok vegan yemeği içerir. Bununla birlikte zaman içinde birçok yeni vegan ve veganlaştırılmış tarif ortaya çıkmıştır. Hatta veganlaştırılmış birçok lezzeti, hayvansal olanlardan ayırmak dahi oldukça zordur.
- Vegan Beslenmede Protein Eksikliği Yaşanır: Vegan olanlarla ilgili yaygın bir doğru bilinen yanlışta protein eksikliği yaşadıklarına dairdir. Bu fikir proteinin yalnızca hayvansal gıdalardan elde edilebileceği hatasına dayanır. Oysa çok zengin bitkisel protein kaynakları vardır. Baklagiller bunların başında gelir. Ayrıca soya ürünleri, badem, kinoa gibi bitkisel kaynaklarda da yoğun protein bulunur.
- Veganlar Sadece Salata Yer: Veganların sadece meyve ve sebze yediğini düşünen bir toplam var. Oysa vegan beslenmede meyve ve sebzenin yanı sıra baklagiller, tohumlar, bitkisel yağlar, tahıllar, kuruyemişler kullanılabilir.
- Veganlar İzole Halde Yaşar: Veganlarla ilgili yanlış bilinenlerden biri de, vegan olmalarıyla birlikte izole olduklarıdır. Bu konu tamamen kişisel bir tercihtir. Kimi veganlar hayvansal ürün bulunan sofralara oturmazken, kimileri bunda bir sakınca görmezler. Ayrıca günümüzde birçok restoran vegan opsiyon sunduğu gibi tamamen vegan olan restoran sayısı da her geçen gün artmaktadır.
- İnsanlar Popüler Olduğu İçin Vegan Oluyor: Veganlığın yalnızca bir moda olduğunu düşünen birçok insan var. Şunu kabul etmek gerekir ki, veganlık her geçen gün daha popüler hale geliyor. Bu popülerleşme, daha fazla insanın vegan olmasına ya da ilgisini çekmesine neden olmaktadır. Veganlığın giderek popülerleşmesi bir gerçek fakat insanlar genel olarak etik, vicdani kaygıları nedeniyle vegan olmayı tercih eder. Bunların yanı sıra sırf popüler olduğu için dahi olsa insanların vegan olması desteklenmeyi hak eder.
Vegan Olanların Yaygın Hataları Nelerdir?
Naveganların, veganlara ilişkin birçok önyargısı bulunmaktadır. Bununla birlikte veganların da yaygın bazı hataları vardır. Bunlara geçmeden önce şunu hatırlatmakta fayda var, bu hatalar aslında naveganlar için de son derece geçerlidir. Fakat, toplumda yaşanan tüm sıkıntıları veganlığa bağlamak gibi bir alışkanlık olduğunu söylemek mümkündür.
- Dengesiz Beslenme: Her ne kadar naveganlarda da çok yaygın olsa da, veganların dengesiz beslenmesi çok daha fazla “dikkat” çekmektedir. İster vegan olun ister olmayın yeterli protein, mineral, vitamin alımına dikkat etmelisiniz. Fakat vegan olduysanız ve dengesiz beslenme nedeniyle bir sorun yaşarsanız, toplum bunu veganlığa bağlayacaktır.
- Yetersiz B12, Demir ve Protein Alımı: Veganlıkta en önemli sorunlardan biri B12 alımıdır. B12, hayvansal ürünlerden alınan bir çeşit bakteridir. Bunu bitkisel kaynaklardan elde etmek oldukça zordur. Bu nedenle B12 takviyesi alımı önemlidir. Fakat bu konuda şunu unutmamak gerekir, günümüzde hayvanlar çiftliklerde büyüdükleri için B12 alamazlar. Hayvanlara da genellikle takviye olarak aşılanmaktadır. Demir ve protein ise bitkisel kaynaklardan rahatlıkla elde edilebilir. Bu nedenle beslenme planına dikkat etmek gerekir.
- Şeker ve Karbonhidratta Aşırıya Kaçmak: Vegan olanlar, özellikle ilk dönemlerde rafine şeker ve karbonhidratta aşırıya kaçabilir. Özellikle iyi bir beslenme planınız yoksa bu durum oldukça yaygındır. Bu da kilo artışı ve kan şekeri dalgalanması sorunlarını beraberinde getirir. Bu nedenle özellikle sağlıklı karbonhidrat kaynaklarını tercih etmeli, rafine şekerden uzak durmalısınız. Ayrıca sadece işlenmiş gıdalarla beslenmek de yaygın hatalardan bir diğeridir.
- Sosyal Zorluklar: Vegan olanların en çok karşılaştığı sıkıntılardan biri de sosyal yaşama ilişkin zorluklara göğüs gerememektedir. Bir restoranda size uygun seçenek olmayabilir, arkadaşlarınız bu tip yerlere gitmek istiyor olabilir, bir süre sonra sizden uzaklaşabilirler. Ayrıca vegan olduğunuzda herkes size “akıl” vermeye çalışabilir ya da bu kararınızla dalga geçebilir. Vegan oluyorsanız bunlarla karşılaşacağınızı bilmeli ve mental olarak kendinizi hazırlamalısınız.
- Veganlığı Üstenci Bir Tarzda Ele Almak: Özellikle aktivist veganlarda sık karşılaşılan durumlardan biri, veganlığı üstenci bir tarzda ele almaktır. Veganlarda, veganlığı anlattığı zaman herkesin bunu kabul edeceğine dair bir inanç vardır. Bu tip durumlarda haklı olmanız genellikle bir şeyleri değiştirmez. İnsanların yıllardır süregelen alışkanlıklarını ve inançlarını bir çırpıda değiştirmek mümkün değildir. Üstenci bir tavır takınmanız genellikle insanları veganlıktan daha fazla uzaklaştırır.
Özetle, toplumum inançları ve alışkanlıkları vegan beslenmeyle ilgili birçok doğru bilinen yanlışa neden olmaktadır. Bu hatalı inanışlar gün geçtikçe düzelmektedir. Vegan aktivistlerin katkısıyla veganlık her geçen gün daha fazla popüler hale gelmektedir. Bu da yanlış bilgilerin yerine doğrularının geçmesini sağlamaktadır.
