Şellak, toplum tarafından çok da bilinmeyen katkı maddelerinden biridir. Bu katkı maddesini özellikle veganlar çok araştırıyor. Bunun nedeni vegan olup olmadığını bilmemek. Yazımızın daha başından söylemekte fayda var, şellak vegan bir katkı maddesi değildir. Temel olarak bir böcek kullanılarak üretilmektedir. Ürün içeriklerinde genellikle E904 koduyla yer alır.
Bu yazımızda şellak katkı maddesine dair ayrıntılara yer vereceğiz. Vegan olmadığını baştan söylemiştik. Peki, şellak nedir, içinde şellak olan gıdalar hangileri? Hazırsanız, başlayabiliriz.
Şellak Nedir?
Şellak, başta Hindistan olmak üzere Güney Asya’da görülen Coccus Lacca adı verilen bir böceğin lak salgı maddesidir.
Bu böcek Palas ağacından beslenmesiyle bilinir. Böceğin salgı maddesi parlatıcı olarak kullanılır. Özellikle gıda ve ilaç sektöründe kullanılan bir maddedir. Böceğin salgı maddesinin kullanımı tüketicilere çok cazip gelmeyeceği için firmalar içeriğe genellikle E904 koduyla eklerler.
Katkı maddeleri genellikle laboratuvarlarda üretilir. Bu ise kimyasal bir madde değil doğrudan hayvansal kaynaklıdır. Bu nedenle içerikte şellak ya da E904 kodunu görürseniz, o ürünün vegan olmadığını anlayabilirsiniz. Bu madde şellak böceği olarak da adlandırabileceğimiz canlının dişilerinden elde edilir. Çeşitli işlemler gördükten sonra özellikle drajelerde ve şekerlemelerde kullanılır. Kullanımının tek gerekçesi ise yiyeceklerin daha parlak görünmesini sağlamaktır. Sırf şekerlemeler daha parlak görünsün diye binlerce böceği öldürmek “aşırı” bulunmazken veganlığın aşırı uç bulunması ilginçliğini de ifade etmek gerekir.
Şellak ne demek sorusunu yanıtladık biraz da sırf şekerleri daha parlak görünsün diye her yıl yüz binlercesi katledilen şellak böceğinden bahsedelim.
Şellak Böceği
Şellak böceği olarak bilinen bu canlı, yukarıda da söylediğimiz gibi Latince ismi Coccus Lacca’dır. Kimi kaynaklarda Gomalak böceği olarak da adlandırılır. Güney Asya’da yaygın olan bu böceğin yaşam alanı özellikle Hindistan’dır. Bu bölgede Palas ağaçlardan beslenen şellak böceği lak adı verilen, zamklı bir maddeye sahiptir.
Şellak böceklerinin katledilerek elde edilen bu lak maddesi biriktirilir, ezilir, yıkanır ve kurutulur. Şekerlemelerde yoğun olarak kullanılan bu madde bazı ülkelerde elmanın mumlanmasında da kullanılabilir. Bu madde 20’nci yüzyıl öncesinde ise mobilyacılıkta cilalama malzemesi olarak kullanılmıştır.
Şellak böceği Türkiye’de yaşamadığı lak, ithal edilmektedir. Yıllık 20 bin tondan fazla böceğin öldürüldüğü tahmin edilmektedir.
Şellak Nelerde Var?
İçinde şellak olan gıdalar, veganlar için uygun değil. Bunun nedenini yukarıda ayrıntılarıyla anlattık. Peki, şellak nelerde var? Özellikle draje olarak adlandırılan şekerlemelerde şellak olma ihtimali oldukça yüksek. Fındık, badem ve fıstık gibi kuruyemişler çikolatayla kaplandığında bunlara draje adı veriliyor. Bunların parlak görünmesi için şellak sıkça kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra bonbon şeker ve sakız gibi ürünlerde de kullanılabilir. Aynı zamanda elma ve mandalina gibi meyvelerin parlak görünmesi için çeşitli ilaçlara da bu katkı maddesi kullanılabilmektedir. Bu sebeple aslında yediğimiz meyveler bile veganlık açısından şüpheli görünebilir.
Eski zamanlarda şellak müzik aleti cilası ve mobilya yapımında da kullanılmıştır. Bu dönemlerde gomalak cilası adı daha çok kullanılıştır. Şellak tozu adı verilen bir malzeme ise günümüzde bile mobilya sektöründe kullanılabilmektedir.
Sık Sorulan Sorular
Şellak Vegan Mı?
Şellak, Coccus Lacca adı verilen bir böceğin lak salgı maddesidir. Bu nedenle vegan değildir.
Şellak Hangi Yiyeceklerde Var?
Şellak daha çok drajelerde ve şekerlemelerde kullanılır.
Şellak Nasıl Elde Edilir?
Şellak, Coccus Lacca adı verilen bir böceğin salgı maddesinin işlenmesiyle elde edilir.
Şellak Ne İse Yarar?
Şellak, draje ve şekerlemelerde kullanılan, parlaklık veren bir katkı maddesidir.
