Polonya Tarım Bakanlığı, bitki bazlı et ürünlerinin etiketlerini sansürlemeyi öneren bir kararname hazırladı. Polonya’daki vegan et ürünleri yakında ‘meaty (et gibi)’ etiketlerini kullanamayabilir.
Polonya’nın bitki bazlı et ürünlerinin etiketlerinde “meaty (et gibi)” kelimeleri yasaklayabileceği bir kararname taslağı ortaya çıktı.
Polonya Tarım Bakanlığı taslak kararnamede vegan ürünler için “jambon”, “tütsülenmiş et” ve “sosis” gibi terimlerin kullanımını engellemeyi planlıyor.
Bakanlığın söz konusu değişiklikleri Polonyalı tarım örgütlerinin baskısı üzerine hazırladığı anlaşılıyor. Bu kuruluşlar vegan et ürünlerinin tüketicileri yanıltmasını önlemek için yasal koruma talep etmişlerdi.
Bu adım, Fransa ve İtalya gibi AB ülkelerinde vegan ürünlerin sansürlenmesine yönelik benzer girişimlerin ardından geldi.
Gıda farkındalığı grubu ProVeg International’ın CEO’su Jasmijn de Boo Plant Based News‘e (PBN) yaptığı açıklamada “Bu çok hayal kırıklığı yaratan bir gelişme” dedi. “Araştırmalar, tüketicilerin vegan gıdalar için ‘meaty’ isimlerin kullanılmasıyla kafalarının karışmadığını gösteriyor.”
Polonya Tarım Bakanlığı’nın Taslak Kararnamesi Ne Diyor?
Kararname taslağı 5 Aralık Salı günü Devlet Mevzuat Merkezi web sitesinde yayınlandı. Katılımcıların teklifle ilgili itirazlarını dile getirmek için ise yalnızca 24 saatleri vardı.
Kararnamenin yasalaşması halinde vegan etler için gıda etiketlerinde kullanılan “bitki bazlı jambon” ve “vegan sosis” gibi terimlerin kullanılmasına artık izin verilmeyebilir. Polonya Tarım Bakanlığı’na göre bunun tek amacı et ürünleri için kullanılan etiketlerin bütünlüğünü korumak.
Ancak Polonyalı bir çevre savunuculuğu grubu olan Green REV Enstitüsü’nün COO’su Anna Spurek bunda farklı bir amaç görüyor. “PBN‘ye verdiği röportajda Spurek, “Bu, tüketicilerin güvenilir bir şekilde bilgilendirilmesine ilişkin bir tartışma değil. Bu, vegan endüstrisinin mağaza raflarındaki yeri için verilen bir savaş.” Diyor ve ekliyor:
“İnek sütünden yapılan peynirin üzerinde içerdiği antibiyotikler, PMSG hormonu, Ortak Tarım Politikası kapsamındaki vergiler veya hayvanın hangi koşullarda yaşayıp öldüğü hakkında herhangi bilgi var mı? HAYIR.”
Kendisi, bu duyuruyu et lobisi için bir “Noel Baba hediyesi” olarak nitelendiriyor. (6 Aralık Polonya’da Aziz Nicholas Günü’dür.)
Polonya’da Veganlık Yükselişte
Yeni kararname taslağı, Polonyalı et lobicilerinin ülkede vegan beslenme şeklinin yükselişine bir misillemesi gibi görünüyor.
Son yıllarda veganlık Polonya’da popülerlik kazandı. Varşova’dan Wrocław’a kadar giderek artan sayıda vegan restoran kapılarını açtı. Pierogi de dahil olmak üzere birçok geleneksel Polonya yemeğini vegan hale getirmek çok kolay.
Polonya güçlü bir tarımsal kimliğe sahip bir ülke. Ülke, başlıca çavdar, patates ve elma üreticisi konumundadır. Buna rağmen, çiftçi gruplarının en çok dikkatini çeken Polonya’nın domuz eti endüstrisidir. Son zamanlarda Polonyalı domuz çiftçileri kârlarının düştüğünü gördüler.
De Boo, hayvansal tarım endüstrilerini kurtarmaya çalışmak için vegan ürünlere saldırmanın “tüketicilerin bitkisel protein içeren ürünlere olan talebi ışığında Polonya pazarına zarar verme” riski taşıdığını söyledi.
De Boo, “Halbuki bizim daha çok görmek istediğimiz şey, endüstri ve hükümetin iklim dostu gıdaları aktif bir şekilde teşvik etmek için çalışmasıdır” diye ekledi.
De Boo’ya göre sağlıkla ilgili nedenler de hükümeti bitki bazlı etleri teşvik etmeye itmeli. “Ortalama bir Polonya vatandaşı yılda yaklaşık 80 kg et tüketiyor ki bu miktar Polonya Ulusal Beslenme Eğitimi Merkezi’nce yapılan resmi tavsiyelerin çok üzerinde.” dedi.
Bitki Bazlı Etiketler Avrupa Genelinde de Baskı Altında
Vegan yemekler tüm kıta genelinde hükümetlerin artan baskısıyla karşı karşıya. Örneğin, Fransız hükümeti Eylül 2023’te Fransa’da üretilen ve satılan vegan ürünlerde “biftek”, “şinitzel” ve “jambon” dahil olmak üzere 21 “et isminin” yasaklanması için bir kararname taslağı sundu.
Bu yılın başlarında 44 şirket ve kuruluş Birleşik Krallık hükümetini bitki bazlı süt ürünleri alternatifleri için etiketleme kısıtlamalarını ortadan kaldırmaya çağırdı. Çevre, Gıda ve Köy İşleri Bakanlığı (Defra), Ticaret Standartları görevlilerinin konuyla ilgili bir görüş belgesi hazırladığını tasdikledi.
Buna karşılık, İsviçre’de bir mahkeme Ocak 2023’te bitki bazlı gıda üreticisi tarafından kullanılan “meaty (et gibi)” ürün etiketlerinin tüketiciler için aldatıcı olmadığına karar verdi.
De Boo açıkladı: “1169/2011 sayılı (AB) Yönetmeliği, tüketicileri kendilerine iletilen yanıltıcı, yanlış veya net olmayan bilgilere karşı korumak için halihazırda etkili bir çerçeve sağlamaktadır.”
Her ne kadar Polonya gibi bazı ülkeler bitkisel gıdaların büyümesini engellemeye çalışsa da, 2035 yılına kadar olan yıllık AB Tarımsal Görünümü, daha fazla bitki açısından zengin diyetlere doğru istikrarlı bir geçiş olacağını tahmin ediyor.
Karar, Henüz Resmi Değil
Polonya’daki kararname taslağının yasalaşacağı henüz kesin değil. REV’in de aralarında bulunduğu pek çok kuruluş, 24 saatlik bir danışma süreci boyunca endişelerini dile getirme şansı buldu.
“Spurek PBN‘ye yaptığı açıklamada, “REV, yıllardır AB düzeyinde Ortak Tarım Politikasının Et ve Süt Politikası olması değil, ‘Ortak’ Politika olması için mücadele ediyor. Biz saldırı planı hazırlıyoruz çünkü savunmaya geçmek bizim doğamızda yok.”
Yine de işler o kadar kolay olmayabilir. Donald Tusk’ın Sivil Koalisyonu (KO) liderliğindeki yeni üç partili koalisyonun önümüzdeki birkaç gün içinde göreve başlaması bekleniyor. Seçimler öncesinde Tusk, popüler bir çiftçi hareketi olan “AGROunia” üyelerini KO’ya kabul etti. Hareketin kurucularından Michał Kołodziejczak’ın yeni Tarım Bakanı olması bekleniyor.
Koalisyon ortaklarından Polonya Halk Partisi (PSL) et ve süt ürünlerine uygulanan yüksek vergilere karşı bir kampanya yürüttü. Partinin lideri Władysław Kosiniak-Kamysz, hayvansal ürünlere uygulanan vergilerin artırılması yönünde herhangi bir girişim olması halinde PSL’nin onları “derhal çöpe atacağını” söyledi.
2021 yılında Milletvekili Dr. Sylwia Spurek, Polonya’daki tüm büyük partilere bitki temelli sektörü teşvik etmeleri için beş politika fikri gönderdi. Bunlar arasında et, süt ve yumurta reklamlarının yasaklanması; okullarda “iklim ve hayvan hakları” dersleri verilmesi ve vegan ikamelerde % 0 KDV uygulanması yer alıyordu. REV, hiçbir partinin konuyla ilgili diyaloga girmediğini söyledi.
